In de wondere wereld van de internationale mensenhandelbestrijding heeft de VN weer een leuk gadget bedacht; het blauwe hart.
De UNOCD heeft de 'Blue Heart campaign' gelanceerd om het publiek bewust te maken van de ellende van mensenhandel en nodigt iedereen uit om het blauwe hart op facebook, twitter, youtube of blog te zetten en daarmee duidelijk te maken dat je de strijd tegen mensenhandel steunt en dat je symphatiseert met de slachtoffers. "By wearing the Blue Heart you raise awareness of this crime and join the campaign to fight it. The Blue Heart represents the sadness of those who are trafficked while reminding us of the cold-heartedness of those who buy and sell fellow human beings."
De campagne oogt heel sympathiek, maar wat bereiken we ermee? Of liever nog, wat bereiken verhandelde personen ermee?
De wereld, - staten, intergovernmentele organisaties, non profit organisaties, mensenrechtenorganisaties en heel veel goedbedoeldende burgers-, spreekt al jaren afschuw uit over de vreselijke situatie waarin verhandelde personen zich in bevinden en de mensonterende praktijken van mensenhandelaars. En telkens klinkt de kreet om de strijd tegen mensenhandel harder in te zetten. Dat leidt steeds weer tot nieuwe plannen en internationale verdragen die gericht zijn op opsporing en vervolging. Maar ook tot plannen en verdragen voor restrictief migratiebeleid en strengere grensbewaking. Dat laatste onder het mom, 'als mensen niet migreren, kunnen ze ook geen slachtoffer worden van mensenhandel'. In maar weinig van de internationale verdragen wordt de hulp aan slachtoffers bindend opgelegd aan lidstaten. En als dat al gebeurt, is dat voorwaardelijk. Slachtoffers kunnen bescherming, opvang en ondersteuning krijgen als ze meewerken met de authoriteiten in het strafproces tegen de daders. Daarbij wordt volledig voorbij gegaan aan het feit dat slachtoffers over het algemeen uit gegronde angst helemaal geen aangifte durven te doen tegen de daders. Slachtoffers (en hun familie) hebben vaak grote schulden bij de daders, niet zelden worden zij en hun familie bedreigd. Bovendien verliezen slachtoffers hun beschermde status als het strafproces voorbij is (of wordt geseponeerd) en worden zij veelal, al dan niet onder begeleiding, het land uitgezet. In feite wordt slachtoffers duidelijk gemaakt, je krijgt bescherming omdat je handig bent in het strafproces, niet omdat je mensenrechten op grove wijze zijn geschonden. La Strada International, mijn werkgever, strijdt al jaren samen met veel andere organisaties voor onvoorwaardelijke opvang en ondersteuning aan slachtoffers.
Ik vind de Blue Heart campaign van de UNODC een beetje gratuit. Om mensen op te roepen te symphatiseren met slachtoffers, terwijl zij in het eigen beleid slachtoffers hun rechten ontzeggen en geen uitzicht bieden op een betere toekomst.
Ik vraag mij ook af, wat je duidelijk moet maken als je het blauwe hart draagt. Dat je de strijd tegen mensenhandel steunt, en dus een voorstander bent van restrictief migratiebeleid? Met geen woord wordt gerept over het voorkomen van mensenhandel, over het aanpakken van de structurele oorzaken van mensenhandel. Die oorzaken zijn armoede, ongelijkheid, discriminatie, vrouwonvriendelijke sociale structuren, corruptie, oorlog en algemene uitzichtloosheid in de landen van herkomst en de vraag naar goedkope, uitbuitbare arbeidskrachten in de landen van bestemming.
De strijd tegen mensenhandel is eenduidig en betrekkelijk makkelijk; we pakken en sluiten de slechterikken op. De preventie van mensenhandel is veel ingewikkelder, het vraagt om wereldwijde herverdeling van de welvaart, betere ontwikkelingssamenwerking, de erkenning van arbeidsmigratie, het bieden van goede werkomstandigheden aan arbeidsmigranten en om een rechtvaardige prijs voor producten en diensten.
Dus je kan een mooi blauw hart op je facebook, twitter of blog plaatsen, maar je kan ook fair trade producten kopen en een faire prijs betalen voor het schoonmaken van je huis, het opknappen van je keuken of badkamer, je chinese take away of sexuele diensten.
