Bloot in de openbare ruimte

Een week of twee geleden werd in Amsterdam de eigenaar van een hengelsportzaak door een overijverige politieagent meegenomen naar het bureau omdat hij weigerde de poster van een blote dame die net een grote karper had gebaard uit zijn etalage te verwijderen. De agent van dienst constateerde eerbaarheidschennis. De arme man zat een halve dag in de cel tot de officier van justitie had de zaak nog eens van heel dichtbij bekeken en geconcludeerd dat van een strafbaar feit geen sprake was. De volgende dag werden door politie en justitie excuses aangeboden en daarmee was de zaak afgedaan. Totdat D’66 meende er een kwestie van te moeten maken in de gemeenteraad. Er zou sprake zijn van een beperking van de vrijheid van meningsuiting van kunstenaars. Nou heb ik weinig problemen met een naakte dame in een viswinkel, maar om een plaatje dat nog het meest doet denken aan een veredelde centrefold uit de Panorama nu tot kunst te verheffen….?
De kwestie deed me denken aan de ophef van alweer meer dan een jaar geleden over de posters van de dame in gouden bikini in Utrecht. De ChristenUnie maakte zich boos omdat met deze poster de vrouw als lustobject werd neergezet. Niet alleen vond ik de ophef overtrokken, maar vooral onterecht. De dame in kwestie ligt in een gouden (niet eens zo Itsy Bitsy Teenie Weenie) bikini op een duikplank bij een zwembad. De connotatie daarbij is toch vooral; zomer, mooi weer, zwemmen en niet seks. Of gaat de ChristenUnie er vanuit dat elke dame in bikini ‘zu haben’ is? Dat is pas seksisme. Bovendien, de firma Hunkemöller verkoopt lingerie, die breng je toch het best aan de vrouw door het te laten zien, lijkt mij zo. Of had de dame in een degelijke badjas moeten worden geportretteerd met als onderschrift “onder deze badjas draagt zij een hele mooie gouden bikini ’. Ook dat kan tot seksisme leiden, als mannen gaan denken, wat zouden vrouwen onder hun badjas/dikke trui en spijkerbroek aan hebben? De bikiniposter was volgens mij een voorbeeld van functioneel schaars gekleed in de openbare ruimte en zolang dat een beetje smaakvol wordt afgebeeld, heb ik daar weinig moeite mee.
Anders is het bij de bekende plaatjes van bijna blote dames op auto’s, waarbij de link tussen wat wordt afgebeeld en wat men wil verkopen ver te zoeken is. Een mooi voorbeeld daarvan zag ik laatst in Wenen. Op etalageruit van een interieurwinkel prijkte een meer dan levensgrote foto van een naakte liggende man met een kopje koffie op zijn billen. Zeker geen onaardig gezicht maar de functionaliteit ervan ontging mij geheel. Wat wil de winkelier het publiek duidelijk maken? Wij verkopen tafels en stoelen, maar salontafels hebben we niet, daar moet u uw man maar voor gebruiken? Ik kan me toch niet voorstellen dat bij aankoop van een bank er gratis een fraai gevormd heerschap bij geleverd wordt. "Wilt u er ook een salontafel bij mevrouw”? “Nee dank u, ik heb al een man.”
Afijn, met functioneel bloot in de openbare ruimte heb ik weinig moeite, met onfunctioneel bloot eigenlijk ook niet, het roept alleen zoveel vragen bij mij op.

Trots op Marijke

In de Tweede Kamer rolden de leden vandaag bijna over elkaar om hun verontwaardiging uit te spreken over wethouder Marijke Vos van Amsterdam. Wat had Marijke namelijk gedaan? Zij had in het Parool gezegd dat zij tijdelijke hulp zal blijven bieden aan uitgeprocedeerde asielzoekers in een noodsituatie. Een moeder met een chronisch ziek kind, die zijn afgewezen maar wachten op een uitspraak voor verblijf voor medische behandeling en in de tussentijd (die heel lang kan duren) geen enkele aanspraak kunnen maken op welke zorg dan ook. Hiermee negeert zij niet de afspraken die met het Rijk zijn gemaakt dat gemeenten geen noodopvang meer mogen bieden vanwege het Generaal Pardon, zij neemt gewoon de zorgplicht die Amsterdam heeft serieus. Maar de kamerleden van rechts naar links voorzagen alweer toestromen van illegalen naar Amsterdam. De VVD vreest een aanzuigende werking. Ja, je ontvlucht je land voor je lol en gaat jarenlang in een vreemd land zwerven op straat in de hoop dat als je doodziek wordt, je tijdelijke noodhulp krijgt van de gemeente. CDA’er Wim van der Kamp gaat er vanuit dat mensen die echt problemen hebben wel kunnen aankloppen bij de voorzieningen die er voor iedereen in Amsterdam zijn, zoals het Leger des Heils. Nee Wim, ook instellingen als het Leger de Heils mogen ongedocumenteerden niet meer bieden dan een kop koffie, een boterham en misschien af en toe een douchebeurt. Zelfs de eens zo sympathieke PvdA’er Hans Spekman vindt dat Vos veel te ver gaat. Ze moet er maar vertrouwen in hebben dat het Rijk zich aan de afspraak gaat houden dat uitgeprocedeerden die niet terug kunnen naar het land van herkomst niet op straat belanden. En in de tussentijd Hans, zolang het Rijk die afspraken niet nakomt, moeten die mensen dan maar creperen op straat?
Wat Amsterdam doet voor uitgeprocedeerde asielzoekers is werkelijke het minimale wat je van een gemeente zou moeten kunnen verwachten. Het bieden van hulp aan mensen in nood. Maar zelfs dat gaat de Tweede Kamer leden te ver. Gelukkig houdt Marijke haar rug recht. “Indien nodig bieden wij hulp. Als mensen op het grondgebied van je gemeente in nood zijn, moet je hun hulp kunnen verlenen. Geen enkele afspraak mag je daarin beperken.''

Thérèse stapt uit het vak

Na 31 jaar zegt Thérèse van der Helm de Amsterdamse prostitutie vaarwel. Op 2 april kwam het hele Nederlandse prostitutieveld - hulpverleners, beleidsmakers, sekswerkers, politie, het Leger des Heils, onderzoekers, bordeelexploitanten en wethouder Marijke Vos - in een bomvol Betty Asfalt Complex afscheid nemen van de Amsterdamse Vertrouwensvrouw prostituees.

In haar werk langs de ramen en in de clubs verenigde Thérèse twee functies, die van gezondheidsvoorlichter en vertrouwenspersoon, op een unieke manier. Zij kwam binnen met de gezondheidsboodschap, maar verkondigde ondertussen ook het E- woord: Empowerment door middel van safe seks. Door vrouwen te informeren over veilige seks, moedigde zij hen aan goed voor zichzelf te zorgen én voor zichzelf op te komen. Door het dagelijkse contact met sekswerkers werd steeds beter duidelijk aan welke informatie vrouwen behoefte hadden, met welke vragen zij zaten en wat hun individuele problemen waren. In een zaaltje op de Zeedijk organiseerde zij taallessen voor buitenlandse prostituees, met Mariska Majoor gaf ze cursussen weerbaarheid. Veel van de projecten die op die manier kleinschalig zijn opgezet, zijn nu vast onderdeel van de werkzaamheden van het Prostitutie en Gezondheidscentrum P&G 292, de kroon op Thérèses werk.

In 20 jaar heeft Thérèse alle veranderingen in de Amsterdamse prostitutie en het beleid meegemaakt. Zij zag de Nederlandse vrouwen weggaan en de Latijns Amerikaansen komen, die op hun beurt weer plaatsmaakten voor Oost Europese en Afrikaanse vrouwen. Zij zag de gedoogzone voor tippelaarsters aan de De Ruyterkade onder druk van de buurt in de jaren 80 verdwijnen, om in 1997 terug te keren als officiële tippelzone aan de afgelegen Theemsweg die vervolgens in 2003 onder politieke druk weer zou sluiten. Ze heeft de hooggespannen verwachtingen van de legalisering van de branche in 2000 geleidelijk zien omslaan in teleurstelling over de resultaten.

In haar afscheidsspeech refereert zij aan de dubbele houding van de overheid ten opzichte van prostitutie. Enerzijds wil de overheid dat het in de prostitutiebedrijven goed is geregeld en honoreert zij voorstellen voor gezondheidszorgprojecten en maatschappelijk hulpverlening. Anderzijds wordt prostitutie als een noodzakelijk kwaad gezien waaraan strenge beperkingen moeten worden gesteld. De sluiting van de ramen in het Wallengebied is daar een voorbeeld van. Haar grootste ergernis is dat bij alle beleidswijzigingen zo weinig rekening wordt gehouden met de dagelijkse realiteit van sekswerkers. Thérèse was niet iemand die op de barricaden klom, als GGD ambtenaar gaat dat niet zo gemakkelijk. Maar met de invloed die ze had, wees ze beleidsmakers en politici fijntjes op de gevolgen van hun voornemens en ging vervolgens aan de slag met nieuwe projecten om prostituees, waar ze ook werkten, toch te kunnen bereiken met de gezondheidsboodschap en het E-woord.

De dubbele houding ten aanzien van prostitutie zal helaas niet snel verdwijnen. Daarom zijn mensen als Thérèse zo belangrijk die, ongeacht het politieke klimaat, opkomen voor de belangen van sekswerkers. Thérèse zullen we gaan missen, maar ik heb er alle vertrouwen in dat het team van P&G 292 haar missie zal voortzetten.